Στο «μάτι του κυκλώνα» βρίσκεται για άλλη μια φορά το Γενικό Σύστημα Υγείας (ΓεΣΥ). Αντικείμενο συζητήσεων αυτή τη φορά η απόφαση του Διοικητικού Δικαστηρίου, σύμφωνα με την οποία ο νόμος του ΓεΣΥ επιτρέπει σε γιατρούς που δεν ανήκουν στο Σύστημα μπορούν να συνταγογραφούν φάρμακα εντός του ΓεΣΥ. Και μπορεί, όπως όλα δείχνουν, να οδεύουμε προς αλλαγή της σχετικής νομοθεσίας, ωστόσο δεν παύουν να υπάρχουν εκείνες οι φωνές που συνεχίζουν να βάλλουν προς τον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ) προκειμένου να αποδεχθεί την απόφαση του δικαστηρίου. Κάτι τέτοιο είναι εκτός φιλοσοφίας του ΓεΣΥ και εκτός των πλάνων του ΟΑΥ, απαντά στον «Π» ο πρόεδρος του δ.σ. του Οργανισμού, Σταύρος Μιχαήλ, αφήνοντας την ίδια στιγμή να εννοηθεί ότι έξι σχεδόν χρόνια μετά την εφαρμογή του ΓεΣΥ, αντί κάποιοι να εγκύψουν και να βοηθήσουν στο να επιλυθούν τα προβλήματα που υπάρχουν, επαναφέρουν στην επιφάνεια ζητήματα του παρελθόντος σε μια προσπάθεια να φέρουν νέες φουρτούνες στο ΓεΣΥ.
Κύριε Μιχαήλ, εξηγήστε μας γιατί κατά τον ΟΑΥ δεν μπορούν γιατροί που δεν ανήκουν στο ΓεΣΥ να συνταγογραφούν εντός Συστήματος.
Το ΓεΣΥ οικοδομήθηκε στη βάση συγκεκριμένης φιλοσοφίας και η συνταγογράφηση φαρμάκων εντός του Συστήματος από γιατρούς εκτός ΓεΣΥ θα αλλοιώσει τη φιλοσοφία του. Μιλάμε, με άλλα λόγια, για αλλοίωση της θεμελιώδους αρχιτεκτονικής του ΓεΣΥ και εάν αποδεχτούμε κάτι τέτοιο είναι σαν να υιοθετούμε την αλλαγή του πλαισίου στο οποίο βασίζεται η λειτουργία του. Η συζήτηση για το πώς θα λειτουργεί το ΓεΣΥ έγινε χρόνια πριν τεθεί σε εφαρμογή το Σύστημα και δεν θεωρώ ότι αυτή τη στιγμή πρέπει να τίθενται ζητήματα και θέσεις που έχουν ακουστεί και συζητηθεί στο παρελθόν, και στα οποία έχουν δοθεί ξεκάθαρες απαντήσεις. Οποιαδήποτε αλλαγή στη φιλοσοφία του Συστήματος θα έχει σοβαρότατες επιπτώσεις στο ΓεΣΥ και συνεπώς στους δικαιούχους, στους υπόλοιπους παροχείς και στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.
Ποιος ο κίνδυνος;
Για τι είδους επιπτώσεις μιλάμε; Τι φοβάστε ότι θα γίνει αν αλλάξει ο νόμος;
Θα είμαι πολύ ξεκάθαρος. Στην περίπτωση υλοποίησης της απόφασης του δικαστηρίου θα δημιουργηθούν πολύ σοβαρές στρεβλώσεις. Αυτή τη στιγμή, έχουμε ενιαίο σύστημα πληροφορικής, το οποίο κτίστηκε βάσει της φιλοσοφίας και των βασικών αξόνων λειτουργίας του ΓεΣΥ όπου η συνταγογράφηση ή η παροχή οποιωνδήποτε άλλων υπηρεσιών από γιατρούς εκτός ΓεΣΥ, δεν δύναται λειτουργικά να εφαρμοστεί. Ακόμη, δεν θα μπορούμε να ελέγξουμε τη συνταγογράφηση από γιατρούς εκτός Συστήματος, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο καταχρήσεων. Πώς θα μπορεί ο Οργανισμός να ελέγξει τους γιατρούς εκτός ΓεΣΥ, αφού δεν θα είναι υποχρεωμένοι να ακολουθούν τους κανόνες, περιορισμούς, πρωτόκολλα, κατευθυντήριες Οδηγίες που εφαρμόζει ο ΟΑΥ; Δεύτερον, καταργείται η πρόνοια της ισότιμης πρόσβασης. Δημιουργούνται ασθενείς δύο ταχυτήτων. Από τη μια θα είναι αυτοί οι οποίοι έχουν την οικονομική δυνατότητα να πληρώσουν γιατρούς εκτός ΓεΣΥ, και από την άλλη αυτοί οι οποίοι δεν έχουν την οικονομική ευχέρεια και επισκέπτονται συμβεβλημένους με τον Οργανισμό γιατρούς. Είναι σαν να έχουμε δύο παράλληλα συστήματα, χωρίς να μπορεί κανείς να ελέγξει την επιβάρυνση της δαπάνης στα φάρμακα.
Υπάρχει κίνδυνος να φύγουν γιατροί από το ΓεΣΥ;
Είναι κι αυτό ένα θέμα το οποίο μπορεί να προκύψει με επίσης αρνητικές επιπτώσεις στο Σύστημα. Λόγω και της σχέσης που κτίζεται μεταξύ γιατρού – ασθενούς, ενδέχεται μια μερίδα των ασθενών του να επιλέξουν να τον βλέπουν ιδιωτικά, αφού θα μπορούν να λαμβάνουν τα φάρμακά τους μέσω του ΓεΣΥ. Παράλληλα, δεν αποκλείεται να αρχίσουν οι πιέσεις για να μπορούν να εκδίδουν παραπεμπτικά για αναλύσεις, διαγνωστικές εξετάσεις κ.λπ. Αυτό θα οδηγήσει στη μείωση της επάρκειας ειδικών γιατρών στο ΓεΣΥ. Κίνητρο δηλαδή για έξοδο γιατρών από το σύστημα και δημιουργία διάκρισης εις βάρος των γιατρών που είναι ενταγμένοι στο ΓεΣΥ και ακολουθούν τους κανόνες του, σε αντίθεση με αυτούς που είναι εκτός.
Σίγουρα υπάρχουν προβλήματα, υπάρχουν στρεβλώσεις, υπάρχουν ζητήματα τα οποία θα πρέπει να επιλύσουμε και πρέπει να επικεντρωθούμε σ’ αυτά. Να επικεντρωθούμε στο πώς θα βελτιώσουμε το ΓεΣΥ, πώς θα εξυπηρετήσουμε καλύτερα τους δικαιούχους, πώς θα αναβαθμίσουμε τις υπηρεσίες που παρέχονται σήμερα μέσω του Συστήματος στον κάθε ασθενή, και όχι να συζητάμε από την αρχή για το πώς πρέπει να είναι το σύστημα υγείας της χώρας. Αυτή η συζήτηση έχει γίνει και πρέπει να προχωρήσουμε μπροστά! Πρέπει να επικεντρωθούμε στο να λύσουμε τα προβλήματα του ΓεΣΥ και να το ενδυναμώνουμε και όχι στο να δημιουργούμε νέα.
Στοίχημα η ποιότητα
Σε ποιες ενέργειες προβαίνει ο ΟΑΥ για βελτίωση της ποιότητας;
Για να είναι ποιοτικές οι προσφερόμενες υπηρεσίες λειτουργούμε πολυεπίπεδα με συγκεκριμένες δράσεις, όπως εφαρμογή ποιοτικών κριτηρίων και δεικτών απόδοσης στην αμοιβή των προσωπικών γιατρών (ΠΙ), εφαρμογή δείκτη απόδοσης σχετικά με τα μακροχρόνια παραπεμπτικά στην αμοιβή των ειδικών γιατρών, εφαρμογή ποιοτικών κριτηρίων στην αμοιβή των νοσηλευτηρίων, για τα ακτινοδιαγνωστικά κέντρα, τα ΤΑΕΠ, εφαρμογή κατευθυντήριων οδηγιών και δεικτών ποιότητας, εφαρμογή ενδείξεων αποζημίωσης για ιατρικές πράξεις, εφαρμογή προϋποθέσεων για διενέργεια συγκεκριμένων ιατρικών πράξεων, ποιοτική αξιολόγηση παραπεμπτικών που εκδίδονται από ΠΙ προς ΕΙ, ανάπτυξη και εφαρμογή Κλινικών Κατευθυντήριων Οδηγιών Παραπομπής για ΠΙ προς ΕΙ, διεξαγωγή εκπαιδευτικών προγραμμάτων προς προσωπικούς γιατρούς σε σχέση με την εφαρμογή κατευθυντήριων οδηγιών παραπομπής από ΠΙ σε ΕΙ.
Λίστες αναμονής
Οι λίστες αναμονής σε κάποιες ειδικότητες είναι ένα ζήτημα που σας απασχολεί;
Οι λίστες αναμονής είναι επίσης ένα ζήτημα που μας απασχολεί και το οποίο έχουμε εξετάσει ενδελεχώς για την καλύτερη εξυπηρέτηση των δικαιούχων. Ένα από τα μέτρα που λάβαμε πρόσφατα αφορά τον διαχωρισμό των παραπεμπτικών σε επείγοντα και μη – μέτρο το οποίο διασφαλίζει τα επείγοντα περιστατικά εξυπηρετούνται άμεσα. Είναι χρήσιμο να σημειώσω ότι σε κάποιες ειδικότητες ο αριθμός των γιατρών είναι πολύ μικρός, εξού και δεν μπορεί να καλυφθεί η ζήτηση. Αυτό δεν συμβαίνει μόνο στην Κύπρο αλλά και διεθνώς. Από την άλλη, βλέπουμε να υπάρχει αυξημένος χρόνος αναμονής σε συγκεκριμένους γιατρούς καθώς αποτελούν πρώτη επιλογή για τους δικαιούχους, τη στιγμή που μπορεί να υπάρχει διαθέσιμο ραντεβού, πιο άμεσα, σε άλλον γιατρό της ίδιας ειδικότητας.
Ένα από τα επιχειρήματα αυτών που προωθούν τη συνταγογράφηση εντός ΓεΣΥ από γιατρούς εκτός Συστήματος, είναι ότι κάποιοι ασθενείς με αυτό τον τρόπο θα μετακινηθούν σ’ αυτούς και έτσι θα μειωθούν οι χρόνοι αναμονής εντός ΓεΣΥ.
Θεωρώ αδιανόητο και ανεπίτρεπτο να προβάλλεται σήμερα, από κάποιους κύκλους, ως λύση στις λίστες αναμονής η απόφαση γιατρών να ιδιωτεύσουν. Θα υπενθυμίσω ότι η ίση πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα κάθε πολίτη και αυτό το δικαίωμα είναι αδιαπραγμάτευτο. Και βεβαίως, με το να ξηλώσουμε το ΓεΣΥ θα είναι εις βάρος της κοινωνίας ολόκληρης. Να θυμίσουμε ότι το 95% των γιατρών της Κύπρου είναι συμβεβλημένοι με το ΓεΣΥ. Επομένως, δεν θεωρούμε ότι το μικρό ποσοστό γιατρών που είναι εκτός του Συστήματος θα λύσουν το πρόβλημα με τις λίστες αναμονής. Διότι, ακόμη και εάν φύγουν κάποιοι γιατροί από το σύστημα, σίγουρα δεν θα τους ακολουθήσουν όλοι οι ασθενείς τους.
Ως Οργανισμός δεχόμαστε συχνά «υποδείξεις» για τα προβλήματα του ΓεΣΥ. Να είστε σίγουροι ότι είμαστε οι πρώτοι που βλέπουμε κατάματα τα προβλήματα και προσπαθούμε να βρούμε λύσεις. Το ότι ο Οργανισμός πάσχει από σοβαρή υποστελέχωση, δεν βοηθά καθόλου το δύσκολο έργο που καλείται καθημερινά να διεκπεραιώσει. Το ανθρώπινο δυναμικό του ΟΑΥ εργάζεται με ζήλο, υπερβάλλει εαυτόν. Ελπίζουμε ότι με τις αποπαγοποιήσεις θέσεων που περιμένουμε από το 2024 να γίνουν, αλλά και κάποιες νέες θέσεις που εγκρίθηκαν για το 2025, να έχουμε φτάσει σε ένα πιο επαρκή βαθμό στελέχωσης του ΟΑΥ.
Όταν λέτε ότι είναι υποστελεχωμένος ο ΟΑΥ, πόσοι υπάλληλοι λείπουν αυτή τη στιγμή από τον Οργανισμό;
Η πρώτη μελέτη που είχε γίνει για το πόσα άτομα θα χρειαζόταν ο Οργανισμός, ήταν για 250 άτομα. Το προσωπικό αυτή τη στιγμή αριθμεί 121 άτομα! Σύμφωνα με τη μελέτη στελέχωσης που διενεργήσαμε πρόσφατα, λαμβάνοντας υπόψη και τις ανάγκες που προέκυψαν με τις υπηρεσίες που αναλάβαμε στην πορεία και αυτές που θα αναλάβουμε τώρα, όπως οι αποστολές ασθενών στο εξωτερικό, θα έπρεπε να ήμασταν τουλάχιστον 300 άτομα!
Αποστολές ασθενών
Αναφερθήκατε στις αποστολές ασθενών στο εξωτερικό και δεν μπορώ παρά να ρωτήσω, αφού έχουν περάσει και δύο εβδομάδες από την ημέρα που απορρίφθηκε η πρόταση για να έρθει η κ. Χριστίνα Γιαννάκη στον ΟΑΥ. Τι ενέργειες έχουν γίνει προκειμένου να είστε έτοιμοι να αναλάβετε σε έξι μήνες την υπηρεσία, χωρίς άλλη καθυστέρηση;
Οι διαδικασίες προχωρούν και προσωπικό του Οργανισμού είναι σε συνεχή επαφή και συνεργάζεται στενά με το αρμόδιο τμήμα του Υπουργείου Υγείας για σκοπούς εκπαίδευσης και κατάρτισης. Προσωπικό του ΟΑΥ μεταβαίνει στο υπουργείο ώστε να εκπαιδευτεί δεόντως για τις απαραίτητες διαδικασίες. Επιπρόσθετα, υπάρχει στενή συνεργασία για θέματα που αφορούν τη μεταφορά του λογισμικού που χρησιμοποιείται από το υπουργείο για σκοπούς εκτέλεσης των σχετικών διαδικασιών. όπως επίσης και για τη μεταφορά των φακέλων των ασθενών, την οριστικοποίηση του νομικού πλαισίου και όλων των άλλων επιμέρους διαδικασιών. Η στελέχωση του Οργανισμού είναι και σε αυτό το θέμα είναι καίρια για την ομαλή μετάβαση των αρμοδιοτήτων και την αποτελεσματική λειτουργία της υπηρεσίας αυτής εντός Οργανισμού.
Άρα 1η Οκτωβρίου θα αναλάβετε τις αποστολές;
Ναι. Θα κάνουμε ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατό για να γίνει η μεταφορά της υπηρεσίας στον ΟΑΥ τον Οκτώβριο, με πρώτιστο στόχο την απρόσκοπτη και αποτελεσματική εξυπηρέτηση των δικαιούχων που έχουν ανάγκη αυτή την υπηρεσία.
Νομοθετικά κενά
Εκτός από το προσωπικό και την ορθή στελέχωση του ΟΑΥ, υπάρχει κάτι άλλο που απουσιάζει αυτή τη στιγμή από το «οπλοστάσιο» του Οργανισμού;
Είναι βεβαίως πολλά τα ζητήματα που έχουμε ενώπιόν μας και τα οποία καλούμαστε καθημερινά να αντιμετωπίσουμε, εκ των οποίων και η απουσία νομοθεσιών για συγκεκριμένα ζητήματα. Όταν δεν έχεις ένα νομικό πλαίσιο στη βάση του οποίου να λειτουργείς, σε όλα τα επίπεδα, από την αδειοδότηση και εποπτεία ενός παρόχου, τότε τα πράγματα περιπλέκονται με σοβαρές επιπτώσεις στην ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών. Ενδεικτικά να αναφέρω τις υπηρεσίες αποκατάστασης, τα ακτινοδιαγνωστικά κέντρα, τα ασθενοφόρα. Ελλείψει νομοθεσιών, ο έλεγχος καθίσταται εξαιρετικά δύσκολος και η Πολιτεία θα πρέπει να εγκύψει σε αυτά τα θέματα που πρωτίστως αφορούν τη δημόσια υγεία και ασφάλεια.
